Hoofdstuk 2

Bij een tijdelijke aanstelling van bepaalde duur wordt de aanstelling op voorhand bepaald. Deze aanstelling geldt voor zowel vacante of niet-vacante uren. Bij de start van het nieuwe schooljaar is er een nieuwe arbeidsovereenkomst, als leerkracht geniet je niet van een voorrangsregeling en deze toestand duurt ten minste drie schooljaren. Dit zorgt ervoor dat jongeren in het onderwijs vaak langer dan leeftijdsgenoten in andere sectoren, korte en deeltijdse opdrachten vervullen in wisselende scholen.

Ikzelf merk hoe het is om lang op zoek te zijn naar werk. Ik vind dat niet uit het oog mag verloren worden dat onderwijs sowieso een zekere vorm van werkzekerheid biedt. Natuurlijk is het minder aantrekkelijk en aangenaam om steeds te moeten veranderen van school en omgeving. Toch vind ik blijvend kunnen werken al een pluspunt dat niet uit het oog mag verloren worden.

Van leerkrachten wordt veel flexibiliteit gevraagd, ondanks de kans dat ze vastbenoemd worden, klein is. Dit kan, naar mijn mening, meer benadrukt worden tijdens de opleiding voor leerkracht. Ook moet aandacht worden besteed aan het vele administratieve werk, op het gebrek aan discipline en vele andere opdrachten die bij de job als leerkracht komen kijken. Als we er niet in slagen de lerarenjob aantrekkelijker te maken voor beginners, zal het tekort aan leraren dramatisch toenemen", verklaarde Vlaams minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A). Mijn eigen visie sluit aan bij dit standpunt. Ik ben van mening dat het belangrijk is om voldoende doorstroom te voorzien in alle velden van het onderwijs. Jonge krachten kunnen vernieuwing brengen en creatieve ideeën hebben. Het is belangrijk om de voordelen van werken als leerkracht voldoende te belichten en te waarborgen. 

Wanneer een leerkracht onder andere dienstaciënniteit verworven heeft van 720 dagen, waarvan 600 dagen daarvan effectief heeft gepresteerd, en gespreid over ten minste drie schooljaren.  Een van de voordelen van een aanstelling van doorlopende duur is dat deze leerkracht voorrang krijgt op een leerkracht met een aanstelling van tijdelijke duur. Wanneer een leerkracht dan weer voldoet aan de voorwaarden voor een vaste benoeming, kan deze nog meer voordelen ondervinden. De vaste benoeming verhoogt de zekerheid op werk en op bezoldiging. Ook wordt bijvoorbeeld ziekte- of bevallingsverlof geregeld vergoed door je salaris in plaats van een uitkering van een ziekenfonds. Dit vind ik belangrijke voordelen die de leerkracht kan genieten.

Toch gaan wijzen veel stemmen in de media op de nadelen van deze benoeming. "Veel leerkrachten starten hun carrière in het onderwijs en blijven er toe hun pensioen. Of ze stoppen vroeger want veel leerkrachten werken amper tot hun 60ste en hebben hoogstens een beroepsloopbaan van 35 jaar", vertelt Alain Mouton, de redacteur van Trends. 

"De meeste leerkrachten werken hard, maar zo’n carrièreverloop is voor jongeren die zich op de arbeidsmarkt van de 21ste eeuw begeven niet echt een referentie. Leraars die wel een tijdje in de privésector hebben gewerkt, kunnen hun ervaringen op de werkvloer aan hun leerlingen meegeven", besluit hij. 

Toch wordt ook gewezen op de nood aan ervaring om van een beginnende leerkracht, een goeie leerkracht te maken, een 'expert'. Zo verduidelijkt Berliner in een uittreksel van onderzoek naar professionele ontwikkeling: "Expert-leraren zijn opportunistischer en flexibeler in hun gedrag

vergeleken met beginners. Experts zitten minder vast aan het vooraf gemaakte lesplan en zijn beter en sneller in staat adequaat te reageren op voorvallen in de klas". 

"Vooral het zo snel mogelijk ontwikkelen van routines is voor beginners van groot belang, want dat creëert de ruimte die nodig is om uit te zoeken waarom nieuwe problemen zich voordoen en hoe die aan te pakken", legt hij uit.

Deze standpunten vind ik zelf belangrijk, omdat een heterogene groep mensen vaak een positieve invloed heeft op de kwaliteit van de lessen. Het kunnen raad vragen aan elkaar en met advies elkaar kunnen helpen en aanvullen, is een grote meerwaarde op professioneel vlak. Naar mijn mening mag er niet blindgestaard worden op het behouden van experts, of het aanlokken van nieuwe werkkrachten alleen, maar moet er gezocht worden naar een perfect evenwicht.

Als ik zelf twee vakken vanaf 1 september 2014 doceer, namelijk cultuurwetenschappen en gedragswetenschappen, dan kan ik idealiter in het jaar 2019 een aanstelling van doorlopende duur beschikken. Ik vrees echter dat dit niet realistisch is en bereid me voor op extra jaren interims vooraleer ik een anciënniteit kan opbouwen.

Solliciteren

Solliciteren kan aan de hand van drie mogelijkheden. Je kan terecht bij de onderwijskoepels en bij de VDAB databank. Of je kan natuurlijk ook rechtstreeks de scholen aanspreken.

Om goed te kunnen solliciteren, moet ik eerst en vooral weten wat volgens scholen belangrijke aspecten zijn die een leerkracht moet hebben. Ik leerde bij dat als eerste prioriteit van scholen bij het aanwerven van een nieuwe leerkracht, uiteraard de bekwaamheid is. Het is belangrijk dat de leerkracht voldoende kennis bezit en deze informatie bovendien op een gestructureerde manier kan overbrengen. 

De leerkracht moet zich aanpassen aan het profiel van de leerling en de school. Als leerlingen eerder een theoretische aanpak verwachten en hierdoor ook meer geboeid worden, dan is het vanzelfsprekend dat de leerkracht hiermee rekening moet houden bij de manier van lesgeven. Ook het hebben van gezag wanneer de leerkracht voor de klas staat, mag niet ontbreken. Het voorkomen van de leerkracht, de stijl van de leerkracht en de lichaamstaal zijn zaken waaraan extra aandacht moet besteed worden tijdens het solliciteren. 

Meer dan lesgeven

Elke school heeft bovendien een visie, een filosofie. Het is belangrijk deze te raadplegen alvorens naar het sollicitatiegesprek te gaan. Ikzelf zou me ook eerst afvragen of mijn eigen visie en denken aansluit bij de school waar ik mogelijks zou kunnen lesgeven. Ik ben van mening dat het lastig zou zijn na verloop van tijd om mezelf te blijven aanpassen aan waarden en normen die niet aansluiten bij mijn persoonlijkheid.

De kwaliteiten die ikzelf in de verf zou zetten bij een sollicitatie, zouden uiteraard gericht zijn op het bezitten van diploma's die bewijzen dat ik over voldoende vakkennis bezit. Verder zou ik ook over mijn ervaring binnen het jeugdwerk vertellen, waardoor ik vertrouwd ben met de leefwereld van jongeren. De jongeren kennis laten maken met cultuur en te laten ontdekken dat actualiteit een meerwaarde kan vormen in hun leven, vind ik heel belangrijk. Als laatste zou ik ook duidelijk maken dat ik gemotiveerd ben om deze job goed uit te voeren. Dat leerkracht zijn meer is dan lesgeven alleen, is net wat mij aanspreekt in dit beroep.

Bekwaamheidsbewijzen

Nu ik gestart ben met de specifieke lerarenopleiding, dringt de tijd om enkele belangrijke vragen van een antwoord te dienen. Wat wil ik als leerkracht concreet gaan doen? Welke vakken wil ik geven en waar? In het secundair onderwijs, volwassenenonderwijs of in het buitengewoon secundair onderwijs? Spreken de algemene vakken mij meer aan dan technische vakken? Of kies ik voor technische vakken of praktische vakken? 

Met een masterdiploma in de criminologische wetenschappen in het bezit, lijken de opties om les te geven in het secundair onderwijs op het eerste zicht eerder beperkt. De site http://www.ond.vlaanderen.be/bekwaamheidsbewijzen/ toont dat ik over de 'vereiste bekwaamheid' beschik om maatschappelijke vorming te onderrichten in het secundair onderwijs. 

Als ik via de andere zoekfunctie bekijk voor welke vakken ik een 'voldoende bekwaamheid' beschik, wordt het lijstje zichtbaar langer. Vakken zoals gedragswetenschappen, cultuurwetenschappen, eigen cultuur en religie verbreden de waaier van keuzemogelijkheden. Graag had ik voltijds gewerkt, dus zal  ik minstens 20 uren en maximum 23 uren werken per week.

Jammer genoeg wordt 'criminologische wetenschappen' zelden vermeld als een vereiste bekwaamheid. Het vak 'gedragswetenschappen' voorziet als vereiste bekwaamheid onder meer een master in de agogische wetenschappen, communicatiewetenschappen, filmstudies en visuele cultuur, psychologie, sociaal werk en sociologie. Ik vraag me af waarom mijn diploma niet in deze lange rij thuishoort. Als 18-jarige begon ik aan deze universitaire opleiding omdat het gedrag van de mens mij interesseerde, omdat ik wou begrijpen hoe de logica van de regels van onze samenleving een invloed hebben op personen die niet altijd in dit strakke keurslijf passen en hierdoor geviseerd worden als 'deviant'. De opleiding voorziet in het opbouwen van kennis en visie. Naar mijn mening zou ik dus, met de aanvulling van de lerarenopleiding, zeker in staat zijn om deze kennis over te brengen op een duidelijk en leerrijke manier.

Brussel, een bruisende stad

Volgens de nieuwsbrief van Agodi, het Agentschap voor Onderwijsdiensten, die elk jaar de nagaan hoe de arbeidsmarkt voor het onderwijs verandert, is er een voortdurend tekort aan leerkrachten in de regio Brussel: "Voor Brussel beschikken we over een minder rijke set aan gegevens, niet helemaal vergelijkbaar met die van het Vlaamse gewest. Het aantal “ontvangen” vacatures in Brussel is tijdens het schooljaar 2010-2011 quasi elke maand gestegen. Aan de start van het nieuwe schooljaar 2011-2012 daalt echter het aantal “ontvangen” vacatures. In november 2011 is er een stijging terwijl er in december terug sprake is van een daling. De werkloosheidscijfers voor leerkrachten in Brussel zijn maand na maand, blijven toenemen. Deze toename zet zich verder aan de start van het schooljaar 2011-2012."

Brussel kan voorgesteld worden als een complexe regio op maatschappelijk en samenlevingsvlak. Ikzelf verdiepte mij al meermaals in deze context. Zo volgde ik stage bij het Instituut voor Sociaal Drugsonderzoek en deed ik hiervoor veldwerk in de Brusselse straten en buurten. Omdat dit thema mij mateloos boeide, schreef ik ook mijn masterproef hierover. Het lijkt mij interessant om les te geven in een regio die uitdagingen biedt op menselijk vlak. Een regio waar nood is aan extra aandacht voor diversiteit.

Droomjob

Deze motivatie leidt mij tot het kiezen voor het vak 'Nederlands voor anderstaligen'. Ik volgde een master na master Journalistiek en in deze opleiding werd voorzien in een  verdere uitdieping van de Nederlandse taal, waardoor ik mijzelf in staat acht om Nederlands te onderrichten voor mensen die deze taal niet als moedertaal kennen.

Bovendien bouwde door mijn jarenlange ervaring in het jeugdwerk ervaring op met het werken met jongeren en spreekt het mij enorm aan om te zoeken naar een mogelijkheid om jongeren aan te sporen om te participeren in cultuur. Om in deze setting les te geven zou Jongeren motiveren om de Nederlandse taal te leren in deze context van diversiteit eist een laagdrempelige aanpak. Dit lijkt mij een heel interessante setting om te werken en ik ben er dan ook van overtuigd dat hier ergens mijn droomjob verscholen zit.

Afbeelding: Een drempel naar een deur die verwijst naar de stappen die ik moet ondernemen om een leerkracht te worden. Beslissen welke vakken ik wil geven, zie ik als een stap verder over de drempel. Verder verwijzen de drempels ook naar de context die ik zelf interessant vind. Het aanbieden van onderwijs, culturele verrijking voor een doelgroep waarbij een laagdrempelige manier noodzakelijk is.